...คนไข้ที่มารักษาทางแพทย์อายุรเวท มีไม่น้อยที่เป็นเด็กมีปัญหาสมองพัฒนาไม่เต็มที่ บางคนแขนขาลีบเดินเหินไม่ได้เหมือนเด็กปกติ หลายคนพูดจาไม่ชัดถ้อยชัดคำหรือไม่ก็พูดได้ช้าเหมือนเด็กเพิ่งหัดพูดทั้งๆ ที่เลยวัยนั้นมาแล้ว หมออายุรเวทมักจะให้ฝนรากว่านน้ำและรากมะตูมผสมน้ำผึ้งให้พวกเขากิน โดยกล่าวว่าอายุรเวทถือว่า... ว่านน้ำ มีสรรพคุณช่วยเรื่องการออกเสียง และการพูดจาอย่างเป็นเลิศ อีกทั้งยังช่วยบำรุงสมองอีกด้วย...
...ชื่อเรียกสมุนไพรตัวนี้ในภาษาสันสกฤตนั้นเรียกว่า "วาจา" (Vacha) ดูเหมือนว่าชื่อของมันจะบ่งบอกถึงสรรพคุณอยู่ในตัว หมอทางอายุรเวทเล่าให้ฟังว่า ...ชาวอินเดียนิยมเอารากว่านน้ำมาฝนให้เป็นผงผสมน้ำผึ้งป้ายที่ลิ้นเด็ก... ให้เด็กกินตั้งแต่ลืมตามาดูโลกเลยก็ว่าได้ และก็จะให้เด็กกินรากว่านน้ำผสมน้ำผึ้งที่ว่าต่อจนอายุขวบถึงสองขวบ...
บางคนใช้ทองแท้หลอมแล้วทำเป็นเส้นบางๆ เขาทำให้ทองบริสุทธิ์โดยกรรมวิธีตามแบบโบราณ จากนั้นก็เอาเส้นทองสอดเข้าไปในรากว่านน้ำใช้ฝนผสมน้ำผึ้งให้เด็กกิน รากว่านน้ำจะช่วยบำรุงสมองเด็กโดยเฉพาะช่วยให้พูดจาชัดเจน... บำรุงน้ำเสียง ส่วนทองนั้นมีสรรพคุณช่วยให้เด็กแข็งแรงมีภูมิต้านทานโรค ถ้าจะเทียบกับสมัยนี้ก็คงเหมือนกับการไปฉีดวัคซีนทำนองนั้น
... การใช้รากว่านน้ำฝนผสมน้ำผึ้ง ... หรือการใช้ทองสอดเข้าไปแล้วฝนผสมน้ำผึ้งให้เด็กกินนั้น ปัจจุบันชาวอินเดียก็ยังมีการทำกันอยู่ อย่างเจ้าหนูวัยสี่ขวบกว่าลูกชายคนเดียวของหมออายุรเวทที่เล่าให้ฟัง ตอนยังแบเบาะพ่อยังเอารากว่านน้ำฝนกับทองผสมน้ำผึ้งให้เจ้าหนูกินเหมือนกัน
คัมภีร์อายุรเวทกล่าวว่าว่านน้ำมีรสเผ็ดและขม มีคุณสมบัติเบา (laghu=light) และเฉียบแหลม (tlksna=sharp) คุณสมบัติเบาในทางอายุรเวทหมายถึงว่าย่อยง่าย กินแล้วไม่ไปเพิ่มมวลของร่างกาย ถ้าคุณสมบัติหนักก็มีสรรพคุณตรงกันข้าม อย่างเช่นข้าวหรือเนื้อสัตว์ถือว่าหนัก เพราะย่อยยาก กินแล้วไปเสริมสร้างเนื้อหนังในร่างกาย ...ส่วนคุณสมบัติเฉียบแหลมหมายถึงสามารถแทรกซึมไปตามส่วนต่างๆ ของร่างกายได้ดี
...ว่านน้ำเป็นสมุนไพรที่มีพลังร้อน และมีสรรพคุณเฉพาะคือ ช่วยเสริมสร้างสติปัญญาและพัฒนาความจำ เป็นยาอายุวัฒนะ ...ช่วยทำให้น้ำนมมารดาบริสุทธิ์ ช่วยย่อยอาหารและย่อยอามะ (หมายถึงอาหารที่ผ่านการย่อยสลายไม่สมบูรณ์ซึ่งจะทำให้เกิดโทษแก่ร่างกาย)
ตำราอินเดียใช้ว่านน้ำผสมในตำรับยารักษาโรคชักกระตุกหรือลมบ้า หมู รวมทั้งโรคเกี่ยวกับสมอง ท้องร่วง อาหารไม่ย่อย... แม่ที่มีปัญหาเรื่องน้ำนม ยาแก้โรคตา ยาแก้ไอแก้หอบหืด และโรคในระบบทางเดินหายใจ...โรคผิวหนัง.. ริดสีดวงทวาร และใช้เข้ายาอายุวัฒนะและยาบำรุงสมอง
สรรพคุณช่วยบำรุงสมอง เสริมสร้างสติปัญญาและช่วยให้เด็กพูดได้เร็ว พูดชัด บำรุงน้ำเสียงของว่านน้ำไม่เพียงถูกกล่าวถึงในคัมภีร์อายุรเวทเท่านั้น แม้แต่ในการแพทย์พื้นบ้านของอินเดียก็มีการใช้กันอย่างแพร่หลาย ชื่อเรียกว่านน้ำตามภาษาท้องถิ่นของอินเดียบางแห่ง มีความหมายว่า "แม่ของเด็ก"
... อย่างเช่นเขาจะเอารากว่านน้ำมาผูกกับด้ายสวมที่คอหรือแขนเด็ก ว่ากันว่าช่วยป้องกันอาการชักในเด็กอ่อนได้ ถ้าเด็กอ่อนเป็นหวัดก็ใช้รากว่านน้ำโขลกให้แหลกผสมกับผงขมิ้นทาที่ขมับและ ป้ายจมูก และใช้รากว่านน้ำโขลกให้แหลกผสมกับน้ำคั้นจากใบพลูและน้ำผึ้งสัก ๒-๓ หยดให้เด็กกิน
... ถ้าเด็กมีอาการปวดท้องเนื่องจากมีแก๊สในกระเพาะ เขาใช้รากว่านน้ำเผาให้เป็นเถ้า แล้วเอามาโขลกผสมกับนมแม่คลุกเคล้าให้เข้ากันดี แล้วผสมน้ำผึ้งเล็กน้อยให้เด็กกิน
ว่านน้ำยังเข้าตำรับยาง่ายๆ แต่รักษาได้ชะงัดนัก ที่น่าสนใจมีดังนี้
ถ้ามีอาการกระหายน้ำเนื่องจากอาหารไม่ย่อย ใช้ลูกมะตูมหรือเปลือกต้นมะตูมบดหยาบๆ ๑-๓ กรัม (ประมาณครึ่งช้อนชา) รากว่านน้ำบดพอแหลก ๑/๔ - ๑/๒ ช้อนกาแฟ(๑๒๕-๕๐๐ มิลลิกรัม) เติมน้ำ ๘ ส่วน ต้มในเหลือเพียง ๒ ส่วน แล้วจิบกินบ่อยๆ
รากว่านน้ำบดผง ๑/๔ - ๑/๒ ช้อนกาแฟ(๑๒๕-๕๐๐ มิลลิกรัม)ผสมในนม ๑ แก้ว (ไม่ควรใช้นมอุ่นหรือนมแช่เย็น ควรให้อยู่ในอุณหภูมิปกติ) ดื่มหลังอาหารเย็น ติดต่อกันนาน ๒๔ วัน จะช่วยเสริมสร้างและพัฒนาความจำ
รากว่านน้ำบดผง ๑/๔ -๑/๒ ช้อนกาแฟ(๑๒๕-๕๐๐ มิลลิกรัม) ..ผสมผงตรีผลา ๑-๓ กรัม (ครึ่งช้อนชา) กินเป็นประจำถือเป็นยาอายุวัฒนะ
ใช้รากว่านน้ำ ๑ ส่วน นม ๘ ส่วนและน้ำ ๓๒ ส่วน ต้มรวมกัน ต้มให้เหลือ ๘ ส่วน ดื่มครั้งละ ๒-๔ ช้อนโต๊ะ วันละ ๒ ครั้งก่อนอาหารติดต่อกัน ๓ วัน... ช่วยแก้ปวดท้องเพราะมีลมตีขึ้น เนื่องจากการกลั้นปัสสาวะ โดยมีข้อควรปฏิบัติร่วมด้วยคือ ควรเลี่ยงอาหารที่ย่อยยาก กินอาหารที่ย่อยง่ายๆ
รากว่านน้ำต้มกับน้ำ (สัดส่วน ๑ ต่อ ๘ ต้มให้เหลือน้ำหนึ่งในสี่) เติมเกลือเล็กน้อย ช่วยแก้อาหารไม่ย่อย หนักท้องโดยไม่มีอาการแสบร้อนร่วมด้วย... ดื่มครั้งละ ๑-๒ ช้องแกง หลังอาหารเช้าและเย็น ติดต่อกัน ๓ วัน ควรกินอาหารที่ย่อยง่าย
ว่านน้ำเป็นยาร้อน... เพราะฉะนั้นควรเริ่มใช้จากปริมาณน้อยๆ ก่อน โดยเฉพาะคนธาตุร้อน อย่างเช่นคนที่ร้อนในหรือเป็นแผลในปากบ่อยๆ ถ้ากินแล้วไม่รู้สึกว่าทำให้ร่างกายร้อนก็เพิ่มขนาดได้
ในหนังสือสมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ... ของมหาวิทยาลัยมหิดลบอกว่าว่านน้ำถ้ากินมากกว่าครั้งละ ๒ กรัม (ประมาณ ๒ช้อนกาแฟ) จะทำให้อาเจียน
รากว่านน้ำยังมีสรรพคุณในการชะแผลและช่วยแก้สิวได้ โดยใช้รากว่านน้ำบดให้เป็นผงละเอียดผสมกับผงขมิ้นในอัตราส่วน ๑ ต่อ ๒... เหยาะน้ำเล็กน้อยแล้วคลุกเค้าให้เข้ากันดี นำไปแต้มบนใบหน้าบริเวณที่เป็นสิว ควรแต้มบางๆ ไม่ควรแต้มหนาเพราะอาจทำให้ระคายเคือง เมื่อแห้งดีแล้วให้ล้างด้วยน้ำสะอาด จะช่วยลดและรักษาสิวได้
..ชื่อวิทยาศาสตร์ : Acorus calamus Linn.
ใส่อีโมชั่น ใส่อีโมชั่น